İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI TRABZON ŞUBESİ`NDEN BASIN AÇIKLAMASI
(25.09.2018)

GELECEĞE HAZIR MIYIZ?
"TRABZON`A YENİ BİR HAVALİMANI"

Trabzon`un birçok meselesini dünyanın, dünya üzerinde ülkemizin, ülkemizde bölgemizin, bölgemizde Trabzon`un gelecek projeksiyonu çerçevesinde ele aldık. Bu şekilde bakmaya ve irdelemeye de devam edeceğiz. Trabzon, tarihin tüm dönemlerinde önde gelen merkezi bir şehir olmuştur. Şehir, tüm dinamikleri ile hep büyük düşünmeli, gelecek tasavvuru büyük hedefler içermelidir. Şimdi de Trabzon Havalimanı`nın mevcut durumu ve gelecek projeksiyonu çerçevesinde ihtiyacımızı belirlemek, çözüm önerimizi ve beklentimizi sunmak amacı ile aşağıdaki açıklamayı paylaşıyoruz.

Trabzon Havalimanı ile ilgili bugüne kadar birçok eleştiri, risk söylentileri, mevcut piste ilave veya paralel bir pist önerileri dile getirilmiştir. Şehrin ulaşım ana planının gerekliliğine ve aciliyetine bir kez daha vurgu yaparak, bu planın önemli parçalarından biri olması gereken havalimanımıza tüm kamuoyunun bir kez daha dikkatini çekmek istiyoruz.

Havalimanımızın Mevcut Durumu

Trabzon Havalimanı 1957 yılında Hava Meydanı olarak trafiğe açılmış, 1985 yılında şimdiki 45 m. x 2.640 m. ebadındaki ışıklandırmalı pisti hizmete alınmış, 1988 yılında Geçici Hudut Kapısı ilan edilmiş, 1995 yılında Havalimanı statüsü kazanmıştır. Havalimanımızın bugün 24 m. x 1.771 m. ebadında taksirut (havaalanında uçakların yerde pist ve apron gibi bölümler arasında gidip gelmeleri için düzenlenmiş standart ölçülerdeki yollar), 660 m. x 120 m. apronu (14 uçak parkı) bulunmaktadır. Dış hatlar terminali 1998 yılında 9.710 m² (1.500.000 yolcu/yıl), iç hatlar terminali 2008 yılında 14.035 m² (2.000.000 yolcu/yıl) olmak üzere toplam 23.745 m² alana ve yıllık toplam 3.500.000 yolcu kapasitesine çıkarılmıştır. Halen bu kapasitedeki terminal binaları ile hizmet vermektedir. Havalimanımızın toplam kurulu olduğu alan 1.377.244 m²`dir.

Havalimanımızın yıllara göre iç ve dış hat toplam yolcu sayıları aşağıdaki gibidir;

Yıl - Yıllık yolcu sayısı

2007 - 1,482,760

2008 - 1,469,713

2009 - 1,596,905

2010 - 1,963,169

2011 - 2,280,017

2012 - 2,404,150

2013 - 2,620,887

2014 - 2,777,536

2015 - 3,362,799

2016 - 3,713,994

2017 - 4,148,929

2018(Beklenen) - 4,300,000

Görüldüğü gibi Trabzon Havalimanı terminal binaları 2016 yılından beri kapasitesinin (3.500.000 yolcu/yıl) üzerinde yolcuya hizmet vermektedir.

Küresel Pazar ve Türkiye Pazarı Üzerinden Trabzon Havalimanının Gelecek Projeksiyonu

Küresel açıdan havayolu taşımacılığı veri ve gelecek öngörülerini irdelediğimizde;

1. Uluslar arası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) verileri/öngörüleri incelendiğinde 2036 yılında dünyada iç hat ve dış hat yolcu sayılarının eşitleneceği tahmin edilmektedir. Trabzon Havalimanında 2017 yılı sonunda 3.944.881 iç hat, 204.048 dış hat yolcusu hizmet almıştır. 2007`den bugüne trend incelendiğinde; Türkiye`nin havayolu yolcu kapasitesinin artışının, dünyadaki genel artış trendinin üzerinde olduğu görülmekle birlikte Trabzon havalimanı da buna benzer bir artış seyri göstermektedir.

2. Uluslar arası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) raporlarına göre 2016 – 2036 arası itibarı ile iç hatlar içintoplamda dünya pazarının %82, Türkiye pazarının da %91 büyüyeceği tahmin edilmektedir.

3. Bu iki veri ışığında mevcut ve inşa edilmekte olan çevredeki diğer havaalanları ile yük paylaşımı dikkate alındığında önümüzdeki yirmi yılda Trabzon Havalimanının yıllık toplamda en az 15.000.000 yolcuya hizmet verecek iç ve dış hat terminal binalarına ve bu kapasiteye uygun diğer hizmet alanlarına ihtiyacı olacaktır. Mevcut havalimanı alanı, böyle bir büyümeye fiziki olarak uygun değildir.

4. Uluslar arası ticaretin dijitalleştiği, tüm ulaşımın da bu dijitalleşmeye yönelik olarak şekillendiği hava kargo sektöründe önemli gelişmeleri gözlemliyoruz. Önümüzdeki 20 yıl içerisinde dünya ticaretinin yön, alıcı – satıcı dengelerinin küresel bazda yer değiştireceği dikkate alınmalıdır. Burada bayrak taşıyıcı milli havayolu şirketimiz Türk Hava Yolları (THY)`nın Çin merkezli ZTO ve Hong Kong merkezli PalAir ile kurduğu ortaklık sonucu Ortadoğu ve Avrupa pazarında kargo taşımacılığı açısından geleceğe dönük öngörülerin etkilendiğini belirtmek gerekir. Pazarın oluşabilecek büyüklüğü ve hacmini anlatmak için şu an dünyanın her yerine ürün teslimi için uygulanmakta olan en çok 40 gün hedefinin en çok 4 güne ineceğini ifade etmek yeterli olacaktır. Trabzon, oluşacak bu pazarda pay sahibi olabilmek, Doğu, Ortadoğu ve Kafkasya pazarının lojistik merkezlerinden biri hâline gelebilmek için havalimanının hem pistini, hem de kargo transfer yapılarını bu gelişmeye hızla hazırlamalıdır. Havalimanımız böyle bir kargo taşımacılığı için fiziki olarak hazır ve yeterli değildir.

Tüm bu gelecek tasavvuru içerisinde hızla neler yapılmalıdır?

Havalimanı pist uzunluğu 2640 m.dir. Gelişen dünya pazarında, üretilen ve hizmete alınan büyük gövdeli uçakların havalimanını kullanabilmeleri için pist uzunluğunun uluslar arası standartlara uygun olarak en az 3000 m.ye çıkarılması zorunludur. Yukarıda bahsettiğimiz yolcu projeksiyonu çerçevesinde yıllık 15 milyon yolcu kapasitesine sahip terminal binaları ve öngörülen kargo kapasitesine sahip transfer yapılarına, bunların ihtiyacına göre eklentilerine ve diğer donatılarına ihtiyacımız vardır.

Bunun için kullanılabilecek seçenekler;

1. Mevcut piste ilave yapılabilir. Bunun olumsuz yanları;

1.a. Mevcut pistin doğusunda ilave en az 360 m. uzunluğunda bir alanda kamulaştırmaya ihtiyaç duyulacaktır.Ayrıca bu durum için ciddi bir doğal mania sorunu bulunmaktadır

1.b. Mevcut havalimanının tam kapasiteli kullanımının önündeki en önemli engellerden biri olan taksirut sorunu çözülmemiş olacaktır.

1.c. Pist güvenliği açısından standartlardan olan pist başında/sonunda her iki yanda 75 m.lik, pistin diğer kısımlarında ise 150 m.lik (bunun ilk 75 m.lik kısmı tesviye edilmesi zorunludur) güvenlik şeridinin sağlanabilmesi için hem mevcut karayolunun güneye kaydırılması, hem de kuzeyde dolgu yapılması gerekecektir.

1.d. Yapılacak dolguların yüksekliği mevcut pist kotu olan +30 m.yi sağlayacak şekilde olacağından, doğu ve kuzey kısımda ciddi dolgu, bu kot için uygun yükseklikte koruma yapılarına ihtiyaç duyulacaktır. Bu da önemli maliyet gerektirecektir.

1.e. Havalimanımız belli bir süre kapalı kalmak zorunda olacaktır. Bu da şehir ekonomisi açısından katlanılmaz sonuçlar doğuracaktır.

2. Mevcut pistin hemen paraleline ikinci bir pist yapılabilir. Bunun olumsuz yanları;

2.a. Mevcut pist kotu +30 m. olduğundan yapılacak dolgu ve bu dolgu için oluşturulacak kıyı koruma yapıları ciddi bir maliyet oluşturacaktır.

2.b. Pistin yukarıda belirttiğimiz güvenlik şeridinin sağlanması için en az 200 m. genişliğinde dolgu yapılması gerekecektir. Alanın kuzeyinde kısmen kamulaştırma maliyeti oluşacaktır.

2.c. Havalimanımız kısa aralıklarla da olsa kapalı kalmak zorunda olacaktır. Bu da yine şehir ekonomisine zarar verecektir.

3. Önerimiz, mevcut havalimanının en az 500 m. açığında deniz içinde yeni bir havalimanı yapılmasıdır. Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreci sağlıklı işletilir ve tüm ilgililerin çekinceleri dikkate alınarak projelendirme süreci sonuçlandırılırsa şehre önemli katkıları olacağını düşündüğümüz bu öneri ile;

3.a. Bahsettiğimiz alanın ortalama derinliğin 6 m olduğu batimetrik haritasından görülebilmektedir. +3.50 kotunda inşa edilecek bir havalimanı mevcut havalimanının 26.50 m daha aşağısında olacaktır. Bu durumda yapım maliyeti paralel pistin veya pist ilavesinin toplam maliyetinin altında olacaktır.

3.b. Bu alanda yapılacak havalimanı için 15 milyon yolcu kapasiteli terminal binaları, gelecek öngörüsü çerçevesinde istenen büyüklükte kargo transfer yapıları, yolcu ihtiyaçları için otopark ve sosyal donatı alanları kolaylıkla projelendirilerek hizmete alınabilecektir.

3.c. Yeni havalimanı projesinin hayata geçmesi sürecinde mevcut havalimanımız hizmete devam edecek, böylece şehir ekonomisi olumsuz etkilenmeyecektir. Yatırım olarak hesaplandığında ise şehir ekonomisine hem çok büyük bir katma değer hem de ekonomik girdi sağlanacaktır.

3.d. Trabzon gündeminde uzun süredir yer alan ve havalimanı için risk faktörlerinden biri olan doğal "mania" konusu ortadan kaldırılabilecektir.

3.e. Tüm diğer alternatiflerde de geçerli olmak üzere, mevcut havalimanının konumu, şehrin geleceği açısından büyük önem arz etmektedir. Havalimanının şehir merkezinde olması, şehir ekonomisine önemli katkılar sunmaktadır. Yer seçiminin, ana planların bir parçası olması gerekliliğini bilmekle birlikte, mevcut kavşak ve trafik açısından da konumun korunması olumlu yönde etkiler doğuracaktır.

3.f. Yeni bir havalimanı projesinin uygulanması durumunda mevcut havalimanının 1.377.244 m²`lik alan (Akyazı dolgu alanının 1.5 katı büyüklükte) tamamen kamunun kullanımına bırakılabilecektir. Trabzon için önemli görülen projeler için uygunsa bu alan kısmen kullandırılabilecektir. Yeni projenin finansman sorunu da Trabzon`a değer katabilecek farklı bir proje ile bu alanın küçük sayılabilecek bir kısmının kullanımı ile çözülebilecektir. Konumu itibarı ile ekonomik açıdan da çok değerli olan bu alanın büyük kısmı halkın kullanımı ve şehrin geleceğine etki edecek projeler için uygun bir alan olacaktır.

Yukarıda belirtilen görüşlerimiz doğrultusunda konunun kamuoyunca tartışılmasını faydalı bulmaktayız. İlgili kurum ve kuruluşların konu ile ilgili yaptıracağı karşılaştırmalı bilimsel fizibilite çalışmaları ile ülkemizin kaynaklarını etkin ve verimli kullanma adına önemli rol üstleneceği değerlendirilmektedir. Özellikle teknik bir meslek disiplininin mensupları olarak, yatırım kararlarını alan ve uygulayan iradelere, ülkemize ve şehrimize katkısı olacak doğru bilgi ve fikirleri sunmayı bir görev olarak addetmekte ve tüm karar vericilerin de bilimsel çalışmaları dikkate alarak hareket etmeleri gerektiğini vurgulamakta fayda görmekteyiz.

İnşaat Mühendisleri Odası Trabzon Şubesi olarak şehrimizin geleceğinde etkili olacak tüm küresel, bölgesel verileri ve bu veriler çerçevesinde yapılması gerekenleri açıklamaya devam edeceğiz. Ülkelerden daha çok şehirlerin yarışacağı geleceğin dünyasında, Trabzon`u yeniden coğrafyanın merkezi yapmak için tüm dinamiklerimizle harekete geçmeliyiz.

Hazır mıyız?

Saygılarımızla.

İnşaat Mühendisleri Odası Trabzon Şubesi

Yönetim Kurulu adına

Mustafa YAYLALI

Şube Başkanı