Eski adıyla "Potomya" olarak bilinen Güneysu, bugün hem doğa turizmi hem de bölgedeki geleneksel yaşam kültürüyle ziyaretçilerini kendine hayran bırakmaktadır.

Hazırlayan: İlyas GÜR

Ne Zaman İlçe Oldu?

Güneysu, 1987 yılında çıkarılan 3392 sayılı kanunla Rize'nin bir ilçesi statüsüne kavuşmuştur. İlçenin daha önceki idari yapısı, Rize Merkez’e bağlı bir bucak olarak şekillenmişti. 1987'deki ilçe oluşu, hem idari hem de ekonomik gelişimini hızlandırmış, yerel hizmetlerin daha doğrudan ulaşmasını sağlamıştır.

“Potomya” İsminin Kökeni

Güneysu'nun tarihî adı olan "Potomya", Rumca kökenli bir kelimedir. Yunanca “potamos” kelimesinden türediği düşünülmektedir ve anlamı “ırmaklar yeri” veya “çok dereli yer” şeklindedir. Bu adlandırma, ilçenin coğrafi yapısına tamamen uygundur. Çünkü Güneysu, çok sayıda dereden oluşan vadiler arasında kurulmuş bir yerleşimdir. İsmin, bölgedeki Rum-Ortodoks yerleşimlerinin izini taşıdığı da bilinmektedir.

Nüfus Bilgileri

2024 TÜİK verilerine göre Güneysu’nun toplam nüfusu yaklaşık 16.000 civarındadır. Bu nüfusun büyük bölümü ilçe merkezinde ve köylerinde dağınık şekilde yaşamaktadır. Yaz aylarında gurbetçilerin ve yaylacılıkla uğraşan vatandaşların dönüşüyle nüfus geçici olarak artmaktadır.

Kültürel ve Tarihi Değerler

Güneysu, tarih boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait izler bölgede hâlâ görülebilmektedir. Özellikle kırsal mahallelerdeki eski taş evler, su değirmenleri, kemer köprüler ve ahşap mimari örnekleri, Güneysu’nun tarihî dokusunu bugüne taşımaktadır.

Bazı önemli kültürel ve tarihi ögeler şunlardır:

Tarihi Kemer Köprüler: İlçenin birçok köyünde Osmanlı döneminden kalma taş kemer köprüler bulunmaktadır. Bu köprüler, hem estetik mimarileriyle hem de hâlâ kullanılabilir olmalarıyla dikkat çekmektedir.

Eski Su Değirmenleri: Dereler üzerine kurulmuş geleneksel su değirmenleri, bölgenin tarımsal geçmişinin önemli izlerindendir.

Ahşap Camiler ve Evler: Köylerde bulunan ahşap mimarili camiler ve evler, Karadeniz'e özgü yaşam tarzını ve el işçiliğini yansıtmaktadır.

Doğal Güzellikler ve Yaylalar

Güneysu, sadece tarihî yapısıyla değil, doğal zenginlikleriyle de öne çıkmaktadır. İlçenin en önemli doğal alanlarından bazıları şunlardır:

Handüzü Yaylası: Güneysu'nun en bilinen yaylasıdır. Rakımı yaklaşık 1800 metredir. Temmuz ayında düzenlenen Handüzü Yayla Şenlikleri, Karadeniz kültürünün yaşatıldığı renkli etkinliklerden biridir.

 Potomya Vadisi: Yemyeşil doğası, şelaleleri ve yürüyüş parkurlarıyla doğaseverlerin ilgisini çekmektedir.

 Dere ve Şelaleler: İlçenin birçok yerinde küçük şelaleler ve dere kenarlarında doğal yürüyüş alanları bulunur.

 Ekonomi ve Geçim Kaynakları

 Güneysu’nun ekonomisi ağırlıklı olarak çay tarımı üzerine kuruludur. İlçede birçok aile geçimini ÇAYKUR’a bağlı çay fabrikalarına verdikleri yaş çaydan sağlamaktadır. Bunun yanında küçükbaş hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktadır. Son yıllarda organik tarım ve doğa turizmi gibi alanlarda da gelişmeler gözlemlenmektedir.

 Öne Çıkan Köyler ve Mahalleler

 Güneysu’nun 40’tan fazla köyü bulunmaktadır. Her köy, kendi doğal ve kültürel yapısıyla dikkat çekicidir. Bazı önemli köyler şunlardır:

Ballıdere (Dare): Tarihi değirmenleri ve doğal yürüyüş rotalarıyla bilinir.

Başaran (Komilo): Doğal orman örtüsüyle ve yayla yoluyla dikkat çeker.

Gürgen: Handüzü Yaylası’na ulaşım yolu üzerinde yer alan doğal güzelliğe sahip bir köydür.

Asmalıırmak: Geleneksel mimarisiyle ön plana çıkar.

Öne Çıkan İsimler

 Güneysu, Türkiye kamuoyunda da tanınan bazı önemli isimlerin memleketidir. En bilinen isim Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dır. Erdoğan’ın ailesi Güneysu’nun Subaşı Mahallesi’ndendir. Bu durum ilçeye zaman zaman sembolik bir önem kazandırmaktadır.

 Sonuç olarak, Güneysu; geçmişi, doğal güzellikleri, kültürel dokusu ve misafirperver insanlarıyla Karadeniz’in görülmeye değer, keşfedilmemiş cennet köşelerinden biridir. Özellikle doğa tutkunları ve sakin bir ortamda tarihi keşfetmek isteyenler için Güneysu ideal bir rota